انواع سیستم‌های ارتینگ (Earth Systems)
انواع سیستم‌های اتصال زمین (ارت) در تأسیسات برقیه مثل TN-S، TN-C، TT، IT و …
اینا استانداردهای بین‌المللی هستن که نحوه اتصال سیم نول (N) و ارت (PE) به زمین رو مشخص می‌کنن. اینم خلاصه و ساده‌ش:
1. TN System (Terre–Neutre / زمین–نول مشترک)
در این نوع، نقطه نول ترانس زمین شده و بدنه‌های فلزی مصرف‌کننده‌ها هم به اون وصل می‌شن.
انواع TN:
TN-S (Separate)
- نول (N) و ارت (PE) از ابتدا تا انتها جدا هستن.
- امن‌ترین نوع TN
- کاربرد: ساختمان‌های اداری، بیمارستان‌ها
✅ مزیت: اختلال کمتر، نویز کمتر
❌ معایب: هزینه کابل‌کشی بیشتر
TN-C (Combined)
- نول و ارت یکی هستن (PEN)
- فقط ۳ رشته کابل داریم (فاز، فاز، PEN)
مزیت: ساده و ارزان
معایب: اگر PEN قطع بشه، خطر برق‌گرفتگی شدید وجود داره
TN-C-S (Combined then Separate)
- تا جایی از مسیر، نول و ارت یکیه (PEN)، بعد جدا می‌شن
- ترکیبی از TN-C و TN-S
- رایج‌ترین سیستم در ایران
2. TT System
- نقطه نول ترانس زمین شده ولی ارت مصرف‌کننده مستقل از سیستم اصلی به زمین وصله (چاه ارت جداگانه)
- بین نول و ارت ممکنه اختلاف پتانسیل باشه
مزیت: ایمنی بالا در صورت اجرای صحیح چاه ارت
معایب: نیاز به نگهداری منظم ارت مستقل
3. IT System
- نول زمین نشده یا از طریق مقاومت بالا زمین شده
- بدنه فلزی تجهیزات ارت شده‌ست، ولی مدار کاری زمین نشده
مزیت: قطع نشدن سیستم در صورت اتصال فاز به زمین (مخصوص بیمارستان‌ها، مراکز حساس)
معایب: پیچیده، گران، نیازمند سیستم‌های پایش دائمی
راه حفظ کردن ساده:
| سیستم | نول ترانس | ارت مصرف‌کننده | توضیح کوتاه |
|---|---|---|---|
| TN-S | زمین شده | وصل به نول با سیم جدا | نول و ارت جدا |
| TN-C | زمین شده | نول = ارت (PEN) | یکی هستن |
| TN-C-S | زمین شده | اول یکی، بعد جدا | ترکیبی |
| TT | زمین شده | ارت جداگانه (چاه ارت) | مستقل |
| IT | زمین نشده یا مقاومت بالا | ارت شده | نول معلق |
خیلی خوب، توی تصویر بالا چهار نوع اصلی سیستم زمین کردن (TN-S، TN-C، TT، IT) رو به صورت تصویری داری. در ادامه توضیح مختصری از هر بخش تصویر رو می‌دم تا راحت‌تر یاد بگیری:
1. TN-S System (سمت چپ)
- سیم نول (آبی) و ارت (سبز/زرد) از هم جدا هستن.
- هر دو از ترانس جداگانه کشیده می‌شن.
- امن‌ترین مدل برای بیشتر کاربردها.
2. TN-C System
- فقط سه سیم داریم (دو تا فاز و یک PEN)
- نول و ارت یکی هستن (PEN)، معمولاً با رنگ آبی-سبز مشخص می‌شه.
- اقتصادی ولی خطرناک در صورت قطع سیم PEN.
3. TT System
- ارت مصرف‌کننده با چاه ارت جداگانه به زمین وصل شده.
- سیم نول از ترانس زمین شده اومده ولی هیچ اتصالی به ارت مصرف‌کننده نداره.
- مناسب مناطق روستایی یا جایی که زیرساخت مناسبی برای TN وجود نداره.
4. IT System (سمت راست)
- نول ترانس زمین نشده یا فقط با مقاومت زیاد به زمین وصله.
- در سمت مصرف‌کننده، تجهیزات با سیستم ارت محلی به زمین وصل شدن.
- کاربرد در اتاق عمل، صنایع حساس، جاهایی که نباید با اولین خطای اتصال زمین برق قطع شه.
